ÖĞRENCİLERİN OKULA UYUMLARI NASIL ARTTIRILIR?

DOKUZ TİP MİZAÇ MODELİ’NDEN ÖNERİLER

Şimdi, erken kalkma zamanı! Alarmları kuracağız, kahvaltı için tüm aile bir arada olacak ve yollara düşeceğiz… Hangi öğrenci zor uyanacak, hangisi akşamdan eşyalarını hazırlamış olacak, hangisi kahvaltı etmeden okula gitmek isteyecek?

Okulların başlaması, her öğrenci için ayrı anlamlar taşıyor. Kimisi yeni dönemin başlaması için sabırsızlanırken kimisi kaygılanabiliyor. “Her öğrencideki bu farklılıkları belirleyen şey nedir?” sorusunun cevabı ise bizde saklı: Dokuz Tip Mizaç Modeli.

Çocuklar sahip oldukları mizaç tipine göre okula uyum ile ilgili birbirlerinden farklı tutumlar gösteriyorlar. Bir diğer deyişle, çocuğunuz okula uyum sağlama konusunda hiç zorlanmaya da bilir, oldukça güçlük de çekebilir. Bu noktada, çocuklar arasındaki bireysel farklılıkları görmek ve bu farklılıklara göre davranabilmek önemlidir. Bu durumda, bireysel farklılıkları göz önünde bulundurarak çocukların okula uyum sağlamalarını kolaylaştıracak faydalı ve etkili öneriler de yine Dokuz Tip Mizaç Modeli’nden… Peki, bu öneriler nedir? Bu durumda ebeveynlere ne yapmak düşüyor? Gelin, her bir farklı mizaç tipine sahip çocuklar için faydalı olabilecek önerilere bir göz atalım…

Kusursuzluğu Arayan Mizaç Tipi: DTM1 bir çocuğun okula uyum sağlama konusunda çoğu zaman zorlanmayacağı beklenmektedir. Okulun, sınıfın veya derslerin gereklilikleri ne ise onu yerine getirmek için elinden geleni yapacaktır ve ideal bir öğrenci olacaktır. Yeni bilgiler edinmeye istekli yapısı derslere de kolaylıkla adapte olmasını sağlayacaktır. Onun okula uyum göstermesini zorlaştırmamak için; okulun ilk günlerinde arkadaşlarıyla yakınlık kurması için çok zorlamamak, bu noktada kendi haline bırakmak önemlidir. Hem öğretmenlerine hem arkadaşlarına saygılı yaklaşmaya dikkat edeceği ve olgun tavırlar göstereceği için çevresindekilerle anlaşması zaten zor olmayacaktır. Okul ve sınıf kuralları açıklanırsa ve okul net bir şekilde tanıtılırsa kendini daha rahat hissetmesi muhtemeldir. Ayrıca, görev ve sorumluluk almaktan hoşlanan DTM1 bir öğrenci, eğer kendisine sınıf içinde bir sorumluluk verilirse daha fazla motive olacaktır. Örneğin; sınıf başkanlığı yapmak ya da ödevlerin toplanmasından sorumlu olmak gibi görevler onun okula daha hevesli gidip gelmesine yardımcı olacaktır.

Duyguları Hissetmeyi Arayan Mizaç Tipi: İlişki odaklı bir yapıya sahip olan DTM2 bir öğrenci için okul; arkadaşlarla dolu bir yuva anlamına gelir. Sevgi dolu bir yapıya sahip olduğu için bulunduğu ortamda da bunu görmeye, duygular anlamında sıcaklık hissetmeye önem verecektir. Bu nedenle ilgi ve sevgi ihtiyacı karşılandıkça ve sevildiğini hissettikçe okula uyum gösterme ile ilgili problem yaşamayacaktır. Sınıf arkadaşlarıyla ve öğretmenleriyle olumlu ve yakın ilişkiler kurmak için çaba harcayacak olan DTM2 öğrenci, aynı karşılığı etrafındaki kişilerden de aldığı sürece okula yönelik motivasyonu artacaktır. Kolayca ilişki kurabildiği için sınıf arkadaşlarıyla kaynaşmakta zorlanmayacak ve kaynaştıkça kendisini daha mutlu hissedecektir. Özellikle yardımsever olduğu, yardımlaşmaya ve paylaşmaya çok önem verdiği için böyle bir ortamın hâkim olduğu bir sınıfta daha uyumlu olacaktır. Ayrıca, bu süreçte ebeveynlerinden de okul ile ilgili onay ve takdir görmek gibi olumlu pekiştireçler alması daha fazla motive olmasını sağlayacaktır. Ayrıca, renkli ve süslü materyallerden hoşlanan öğrenci için kırtasiye malzemelerinin bu materyaller arasından seçilmesi ders çalışma isteğini artıracaktır.

Hayran Olunacak Kendilik İmajı Arayan Mizaç Tipi: DTM3 bir öğrencinin hırslı ve başarı odaklı yapısının da etkisiyle okula uyum gösterme ile ilgili bir zorluk yaşamaması beklenir. Adaptif yapısının da yardımıyla okula, sınıfa ve derslere uyum sağlayacaktır. Okulun ilk günlerinden itibaren öğretmenlerinin gözüne girmek için derslerine çalışmayı ihmal etmeyecek, verilen ödevleri yapmaya çalışacaktır. Bildiğini ve yapabildiğini göstermekten hoşlandığı için, derslere yönelik çabasıyla ilgili olumlu geribildirimler aldığında motivasyonu daha da artacaktır. Bir diğer deyişle, başarılı olma ile ilgili hali hazırda bir motivasyonu olan öğrenci, eğer öğretmenlerinden ve ebeveynlerinden takdir ve onay görürse motivasyonu güçlenecektir. Özellikle, hedef odaklı bir yapıya sahip olduğu için derslerle veya okulla ilgili kendisine koyulan küçük hedefler onun okula karşı hem daha fazla uyum göstermesini hem de daha istekli olmasını sağlayacaktır. Ek olarak, girdiği ortamlarda gözde olmayı sevmesi nedeniyle sınıf arkadaşları arasında tanındığını, popüler olduğunu ve dikkat çektiğini hissetmesi öğrencinin okula olan isteğini artıracaktır.

Duyguların Anlamını Arayan Mizaç Tipi: Nahif, empatik ve duyarlı bir yapıya sahip olan DTM4 bir öğrenci için okul duygu ve düşüncelerini ifade edebileceği bir ortam demektir ve bu ortam ona sağlandıkça o da okula uyum göstermekte zorlanmayacaktır. Sınıf içinde hayal dünyasını yansıtabileceği etkinlikler yapılması, kendini ifade edebileceği ortamlar oluşturulması onun okula yönelik motivasyonunu artıracaktır. Bir diğer önemli nokta da öğretmenleriyle birebir ilişki kurabilmesi ve anlaşıldığını hissetmesidir. Duygularının anlaşıldığını görmek, kibar ve nazik tavırlarla karşılanmak DTM4 bir öğrencinin okula uyum göstermesi için önemlidir. Hem öğretmenleri hem arkadaşları tarafından anlaşıldığını hissetmek, duygusal ve hassas olan bu öğrencinin okula karşı istek ve motivasyonunun artmasına yardımcı olacaktır. Ancak, onu yaşıtlarıyla kaynaşmaya zorlamak kendini rahat hissetmemesine ve kimi zaman hırçınlaşmasına yol açabilir. Bu nedenle, zorlamadan kendisini ifade edebileceği bir atmosfer yaratmak yakın ilişkiler kurmasına fayda sağlayabilir. Samimiyete ve içtenliğe önem verdiği için sınıf ortamında bunu hissetmesi onun sınıfa daha fazla uyum göstermesine yardımcı olacaktır.

Bilginin Anlamına Ulaşmayı Arayan Mizaç Tipi: Küçük bir bilim insanı adayı olan DTM5 bir öğrencinin okula yönelik ilgilendiği konularla ilgili derinlemesine araştırma yapabilme ve bilgi edinebilme ile ilgili bir motivasyonu olacaktır. Ancak bilgi edinme konusundaki bu motivasyonu okula karşı tam bir uyum göstermesine yetmeyebilir. Onun okula uyumunu zorlaştıracak şey kalabalık bir ortama girmesi olacaktır. Bilindiği üzere, okul sosyal bir ortamdır. Sosyal ortamlardan çok hazzetmeyen öğrenci, insanlarla bir arada bulunacağını ve kimi zaman ilişki kurmak zorunda kalacağını düşünerek okula uyum sağlamakta zorlanabilir. Bu durumda, onun arkadaşlarıyla kaynaşmasını istemek yerine daha sessiz kalıp gözlem yapmasına izin vermek daha iyi motive olmasını sağlayacaktır. Özellikle ilgilendiği konularda araştırma yapmaktan ve bilgi edinmekten hoşlandığı için okul ortamında ona araştırma yapma imkânının sağlanması onun motivasyonunun artmasında faydalı olacaktır. Ancak, ilgi duymadığı konularda bilgi edinmek istemeyecektir. Bu durumda, öğrenmesi gereken konuları neden öğrenmesi gerektiği ile ilgili mantıklı ve net açıklamalar yapmanız o derslere de merak duymasını ve çalışarak öğrenmesini sağlayabilir. Bilgiye verdiği önemden dolayı, öğretmeninin de bilgili olduğunu ve bilgiye değer verdiğini görürse ve öğretmeni tarafından sosyal ilişki kurmaya zorlanmazsa sınıf ortamına daha iyi adapte olabilir.

Entelektüel Dinginlik Arayan Mizaç Tipi: Genellikle uyumlu yapısıyla bilinen DTM6 bir öğrencinin okula uyum göstermesi, kendisini güvende ve emniyette hissetmesiyle doğru orantılı olacaktır. Güven odaklı yapısıyla birlikte yeni bir ortama girmek onu tedirgin edebilir, ebeveynlerinden ve güvenli ortamından ayrılmak kaygılanmasına sebep olabilir ancak öğretmeniyle arasında güvene dayalı bir ilişki kurulması ve öğretmenine güven duyması onun tedirginliğini azaltacak ve okula daha iyi uyum göstermesini sağlayacaktır. Aynı durum sınıf arkadaşlarıyla kuracağı ilişkilerde de geçerli olacaktır. Sınıf içinde arkadaşlarıyla birlikte kendisini ne kadar güvende hissederse o kadar fazla uyum gösterecektir. Ebeveynlerinden alacağı takdir ve onay da bu durumun pekişmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca, girdiği ortamlarda ve yapacağı işlerde açıklık ve netlik isteyen öğrenciye, sınıfta ve okulda da kuralların açık ve net bir şekilde açıklanması ve kendisinden beklenenlerin net bir şekilde belirtilmesi ile kendisini daha rahat hissedecektir. Bunun dışında; sorumluluk sahibi ve çalışkan bir öğrenci olan DTM6 okulda istediği güven ortamını yakaladıkça derslere ve ders çalışma olan ilgisi de artacak, uyumlu ve çalışkan bir öğrenci profili çizecektir. Hali hazırda bilgi edinmeye ve edindiği bilgiyi muhafaza etmeye olan ilgisi, meraklı ve gözlemci yapısı sayesinde derslerinde başarıyı yakalayacaktır.

Keşfetmenin Hazzını Arayan Mizaç Tipi: Bu mizaç tipine sahip bir öğrenci –isminden de anlaşılacağı üzere- yeni arkadaşlıklar, yeni etkinlikler ve yeni deneyimler keşfetmek ister ve keşfettikçe bundan haz alır. Okul ortamında da bu keşfine devam etmeyi arzular. Eğlenceli etkinliklerden hoşlandığı için okulun ilk günlerinde arkadaşlarıyla ve öğretmenleriyle birlikte bu tarz etkinlikler yapılması onun okula yönelik gösterdiği uyumu artıracaktır. Ancak kurallardan ve sınırlamalardan hoşlanmayan ve bunlara ayak uydurmakta zorlanan DTM7 bir öğrenci için okula tam anlamıyla uyum sağlamak güç olacaktır. Bu nedenle, kurallara uyma ile ilgili net bir tavır sergilenmesi ve özgür olabileceği alanların belirlenmesi önemlidir. Hareketli ve enerjik bir yapı olduğu için sınıf içinde hareket halinde olabileceği görevler verilerek hem enerjisini atması hem de okul ortamına daha fazla uyum göstermesi sağlanabilir. Bu şekilde sıkılması ve sıkıldığı için kuralları ve sınırları aşması engellenebilir. Ek olarak, keşfetmekten hoşlanan bir yapıya sahip olduğu için derslere ve okula yönelik merakının artmasını sağlayacak etkinlikler yapılması onun motivasyonunu artırabilir. Örneğin; ilgisini çekebilecek, farklı ödevler verilmesi ya da derslerde pratik yaparak öğrenmesi için fırsatlar oluşturulması onun merak duygusunu tazeleyecek ve daha uyumlu olmasına yardımcı olacaktır.

Mutlak Güç Arayan Mizaç Tipi: Girdiği ortamların doğal lideri olan DTM8 bir öğrenci için okul gücünü ortaya koyabileceği bir ortam özelliği taşır. Okulda edindiği veya edineceği bilgileri de daha etkin olmak amacıyla kullanabilir. Kendinden emin, cesur ve dayanıklı yapısıyla arkadaşlarını yönlendirmek isteyecektir. Bu nedenle, ona liderlik edebileceği bir ortam sağlanması okula karşı motivasyonunun ve uyumunun artmasına yardımcı olacaktır. Ayrıca, öğretmeni tarafından sınıftaki varlığının görüldüğünü ve sayıldığını hissetmesi daha uyumlu olmasına katkı sağlayabilir. Örneğin; öğretmeninin ona sınıf içinde özel görevler ve sorumluluk vermesi okula daha istekli gelmesini sağlayacaktır. Bu görevlerin; özellikle öğrencinin lider pozisyonunda olacağı etkinlikler olması daha etkili olacaktır. Bunların dışında, okulda güç ve dayanıklılık gerektiren etkinlikler yapılması ya da bu çeşit etkinlikler için fırsat tanınması öğrencinin daha fazla motive olmasını sağlayacaktır. Son olarak, artık büyüdüğünün söylenmesi, büyüdüğünün görüldüğünü hissetmesi onun okul fikrine daha sıcak bakmasına yardımcı olacaktır.

Fiziksel Konfor Arayan Mizaç Tipi: Rutin bir hayat isteyen DTM9 bir öğrenci için okul ona istediği düzeni ve rutini sağlayacak bir yerdir. Hâlihazırda uyumlu bir yapıya sahip olan öğrenci, okula uyum göstermekte de zorlanmayacaktır. Okul ortamı onun rutin bir düzen arayışına ne kadar cevap verirse, o da bir o kadar uyumlu olacaktır. Örneğin; ders saatleri, hangi dersin ne zaman işleneceği, bir dersten diğerine geçerken acele edilmemesi ve ettirilmemesi gibi faktörler onun rutinlik isteğini karşılayacak ve uyumunu artıracaktır. Sakin, huzurlu ve barışçıl mizacının etkisiyle, sessiz sakin bir sınıf ortamı isteyecek ve fiziksel konfor arayışında olduğu için sınıfta da konfor ve fiziksel rahatlık arayacaktır. Öğretmeninin ona yumuşak ve sakin yaklaşması öğrencinin okula daha fazla uyum göstermesini sağlayacaktır. Bu noktada öğretmeniyle birebir ilişki kurabilmesi uyum sağlaması açısından önemlidir. Ayrıca, sınıf arkadaşlarıyla ilişki kurması için zorlanmaması ve acele ettirilmemesi de bu doğrultuda faydalı olacaktır. Çatışma ortamlarından hoşlanmadığı ve sakinliği tercih ettiği için çatışma durumlarından uzak durmak isteyecektir. Bu nedenle, sınıf arkadaşlarıyla birlikte çatışmadan uzak durarak sakinlik içinde etkinlikler yapması, onlarla uyum içinde vakit geçirmesi okula uyum sağlama ile ilgili motivasyonunu artıracaktır. Öğrenci, içinde bulunduğu ortamla ve birlikte olduğu kişilerle bütünleşme ihtiyacı duyduğundan sınıfıyla, öğretmeniyle ve sınıf arkadaşlarıyla ne kadar bütünleşme içinde olabilirse okula yönelik uyumu ve motivasyonu da bir o kadar artacaktır.

Psk. Özge ÜNAL

https://www.mizmer.com.tr/bireysel/blog-single.php?sefurl=ogrencilerin-okula-uyumlari-nasil-artirilir?

 
#
Tamam